باورهای غلط و حقایقی که لازم است در مورد سرطان تخمدان بدانید.
براساس اعلام انستیتو ملی سرطان (NCI)، سرطان تخمدان سالانه جان حدوداً ۱۴۰۰۰ زن را در ایالات متحده آمریکا می‌گیرد. با این حال هنوز برخی پزشکان آن را در بین معاینات رایج تجویز نمی‌کنند و خانم‌ها نیز مانند سرطان پستان از علائم آن باخبر نیستند. البته تا حدودی به این دلیل است که سرطان تخمدان با علائمی بروز می‌کند که تشخیص آن‌ها سخت است. عدم آگاهی و نداشتن اطلاعات کافی می‌تواند منجر به سردرگمی، ترس و تصورات غلطی شود که مقابله با آن‌ها می‌تواند به تشخیص و نجات از این بیماری کمک کند. زیرا این سرطان سخت درمان می‌شود و تشخیص به موقع می‌تواند شانس بهبودی را تا حد قابل توجهی افزایش دهد.
در ادامه همراه ما باشید تا باورهای غلط و حقایق رایج در مورد سرطان تخمدان را مورد بررسی قرار دهیم:
باور غلط اول: زمانی متوجه بیماری می‌شوید که خیلی دیر است.
تشخیص علائم سرطان تخمدان می‌تواند دشوار باشد. اما بروز برخی علائم به شما هشدار می‌دهند تا با پزشک خود در مورد آن‌ها صحبت کنید. علائم این بیماری بسیار ظریف هستند و ممکن است با سایر اختلالات اشتباه گرفته شوند. اما خانم‌ها با بررسی احساس و حالاتی که در بیشتر روزها دارند می‌توانند متوجه تغییراتی در خود شوند.
برای مثال ممکن است احساس نفخ زیادی داشته باشید و نتوانید خیلی غذا بخورید چون احساس سیری می‌کنید. نشانه بالقوه دیگر گرفتگی غیرمعمول عضلات و احساس سنگینی است که قبلاً نداشتید. برخی از خانم‌ها با فشار آوردن به شکم خود حالات مختلفی دارند و شاید گاهی اوقات هیچ چیزی حس نکنند. حتی ممکن است متوجه شوید که شلوار و لباس‌هایتان کمی تنگ‌تر شده است.
از علائم دیگری که باید به آن‌ها توجه شود:
- تغییر عادات روده‌ای مانند یبوست بیش از حد معمول
- سوزش مکرر سر دل
- درد در هنگام مقاربت
- کمردرد
- درد شکم
اگر این علائم بیشتر روزها برایتان اتفاق می‌افتد و تا دو هفته ادامه دارند توصیه می‌شود که حتماً به پزشک مراجعه کنید. خون‌ریزی خارج از دوره‌های قاعدگی، قاعدگی سنگین یا داشتن دوره‌های نامنظم از جمله دلایل دیگری است که باید در مورد آن‌ها با پزشک خود صحبت کنید. البته این علائم دلایل مختلفی مانند انواع دیگر سرطان همچون سرطان رحم نیز می‌توانند داشته باشند. توجه به حالات و تغییرات ایجاد شده در بدن می‌تواند به تشخیص زودهنگام سرطان تخمدان یا اختلالات احتمالی دیگر کمک کند.
باور غلط دوم: تست‌های سالیانه زنان می‌تواند باعث تشخیص سرطان تخمدان شود.
یکی از شایع‌ترین تصورات غلط این است که با آزمایش پاپ اسمیر می‌توان سرطان تخمدان را تشخیص داد. اما پاپ اسمیر تنها برای سرطان دهانه رحم کاربرد دارد و در حال حاضر هیچ آزمایش قابل مقایسه‌ای برای سرطان تخمدان وجود ندارد.
با توجه به این محدودیت‌ها، در صورت احساس هرگونه تغییر یا ناراحتی جسمی مکرر با پزشک خود صحبت کنید. حتی اگر به طور مداوم پزشک خود را ملاقات می‌کنید و تست پاپ اسمیر نیز انجام می‌دهید، هرگونه حالت و احساس جدید، متفاوت یا اشتباه را در خود جدی بگیرید و به یک متخصص مراجعه کنید. بعد از بحث در مورد علائم و سابقه خانوادگی سرطان در شما ممکن است متخصص زنان به معاینه لگن بپردازد و سونوگرافی و یا عکس‌برداری دیگری را تجویز کند. برای بررسی دقیق‌تر یافته‌ها، پزشک شما ممکن است با یک متخصص انکولوژی زنان نیز مشورت کند. سپس متخصص می‌تواند تصمیم بگیرد تا برای تشخیص صد درصد سرطان تخمدان عمل جراحی صورت بگیرد یا خیر.
باور غلط سوم: کیست‌های تخمدان نوعی سرطان تخمدان هستند.
داشتن کیست تخمدان به معنای ابتلا به سرطان تخمدان نیست. وجود کیست در تخمدان شایع و در برخی مواقع حتی طبیعی است. بیشتر خانم‌هایی که دچار کیست می‌شوند، هر ماه کیسه‌های کوچک پر از مایع در تخمدان آن‌ها ایجاد می‌شود. این کیست‌ها با عنوان کیست‌های عملکردی تخمدان شناخته می‌شوند که خوش‌خیم هستند و خود به خود از بین می‌روند. انواع دیگر کیست‌های خوش‌خیم نیز می‌توانند در اطراف تخمدان شکل بگیرند و اغلب بدون درمان از بین می‌روند.
هنگامی که سرطان تخمدان بروز می‌کند، اغلب در سلول‌های سطحی خارجی تخمدان معروف به سلول‌های اپیتلیال (epithelial) است. یعنی محلی که بیشتر کیست‌های بدخیم یافت می‌شوند. همچنین می‌تواند در سلول‌هایی که تخم‌ها را تشکیل می‌دهند، سلول‌هایی که استروژن و پروژسترون ایجاد می‌کنند و یا لوله‌های فالوپ نیز بروز کند.
کیست‌های بدخیم تخمدان که با عنوان سرطان تخمدان شناخته می‌شوند معمولاً به ندرت بروز می‌کنند. تنها ۱۳ تا ۲۱ درصد از کیست‌های تخمدانی که برداشته می‌شوند سرطانی و بدخیم هستند.
علائم غیرعادی می‌توانند نشانه‌ای از وجود کیست باشند. اما بررسی‌های دقیق‌تری لازم است تا اگر مورد خطرناکی وجود داشت اقدامات لازم انجام شود. به خصوص اگر بیمار دارای فاکتورهای پرخطر مانند سن یا سابقه خانوادگی باشد. البته خانم‌های یائسه بیشتر در معرض خطر هستند.
باور غلط چهارم: نداشتن سابقه خانوادگی به معنای پاک بودن از این بیماری است.
تنها حدود یک دهم از سرطان‌های تخمدان ریشه خانوادگی دارند. داشتن جهش‌های ژنتیکی BRCA1 یا BRCA2 احتمال ابتلا را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهند. اما این جهش‌ها تنها مسئول ۱۵ درصد از سرطان‌های تخمدان هستند.
پس رایج‌ترین دلیلی که باعث می‌شود تا خانم‌ها به سرطان تخمدان مبتلا شوند چیست؟
از بین هر ۷۸ زن ۱ نفر به سرطان تخمدان مبتلا می‌شود و در بیشتر موارد نیز نمی‌دانیم که علت چیست. سن یکی از عوامل خطرزا است. تقریباً نیمی از خانم‌هایی که سرطان تخمدان در آن‌ها تشخیص داده شده است، ۶۳ سال یا بیشتر داشته‌اند. داشتن اندومتریوز (endometriosis) که ۱۰ درصد خانم‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد، می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهد. البته تنها ۲ درصد از خانم‌هایی که این بیماری را دارند به سرطان تخمدان مبتلا می‌شوند.
باور غلط پنجم: پودر تالک باعث سرطان تخمدان می‌شود.
ادعاهایی مبنی بر ارتباط پودر تالک با سرطان تخمدان وجود دارد و شرکت‌هایی نیز به دلیل استفاده از این ماده در محصولات حمام و کودک خود مورد اتهام قرار گرفته‌اند. انستیتوی ملی علوم بهداشت محیط و NCI نتیجه گرفتند که از نظر آماری رابطه‌ای بین این پودر و سرطان تخمدان وجود ندارد. این گزارش براساس چهار مطالعه تحقیقاتی است که طی آن بیش از ۲۵۰۰۰۰ زن مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در این تحقیق بین استفاده از پودر تالک در ناحیه تناسلی و سرطان تخمدان ارتباطی مشاهده نشده است. اما اظهار داشته است که این یافته‌ها افزایش خطر به واسطه استفاده از این پودر را رد نمی‌کنند.
باور غلط ششم: سرطان تخمدان درمان نمی‌شود.
حدود ۸۰ درصد از سرطان‌های تخمدان را در مراحل آخر تشخیص می‌دهند که نتایج بدی به همراه دارد. این می‌تواند به دلیل ترس زنان از مراجعه به پزشک و مواجه با واقعیت باشد. اما سرطان تخمدان به خصوص اگر زود تشخیص داده شود می‌تواند درمان شود. حتی برخی از سرطان‌های تخمدانی که در مراحل آخر هستند بسته به عوامل مختلف می‌توانند نتایج درمانی خوبی داشته باشند.
روش‌های درمانی جدیدی وجود دارند که به خانم‌هایی که سرطان تخمدان آن‌ها در مراحل آخر قرار دارد کمک می‌کنند تا زندگی طولانی‌تری داشته باشند و همچنین بیمارانی که بدن آن‌ها به یکی از روش‌های درمانی پاسخ نداده است ممکن است با روش دیگری به نتیجه برسند. در مرحله ۳ تا ۴ این بیماری احتمال زنده ماندن وجود دارد. نزدیک به ۵۰ درصد از زنان مبتلا به سرطان تخمدان پس از گذشت ۵ سال هنوز به زندگی خود ادامه می‌دهند.
توصیه نهایی
از آن‌جا که تشخیص زودهنگام نقش کلیدی در زنده ماندن بیمار دارد، مهم‌ترین توصیه به بانوان این است که به هنگام مواجه با یک تغییر و حالت غیرعادی در خودتان به آن توجه کنید و از پزشک خود در مورد آن سؤال کنید. گاهی همین مراقبت‌ها باعث می‌شود تا یک خطر جدی را پشت سر بگذارید. پس هوشیار باشید و از خودتان غافل نشوید.