بیماری ام اس (MS) چیست و چه علائمی دارد؟
بیماری ام اس (MS) یا مولتیپل اسکلروزیس یک بیماری بالقوه ناتوان کننده مغز و نخاع (سیستم عصبی مرکزی) است.
در ام اس ، سیستم ایمنی به غلاف محافظ (میلین) که رشته های عصبی را می پوشاند حمله می کند و باعث ایجاد مشکلات ارتباطی بین مغز و بقیه بدن می شود. در نهایت، این بیماری می تواند باعث آسیب دائمی یا زوال رشته های عصبی شود.
علائم و نشانه های بیماری ام اس (MS) بین بیماران بسیار متفاوت است و به محل و شدت آسیب فیبر عصبی در سیستم عصبی مرکزی بستگی دارد. برخی از افراد مبتلا به ام اس شدید ممکن است توانایی راه رفتن مستقل یا سرپایی را از دست بدهند. سایر افراد بسته به نوع ام اس که دارند ممکن است دوره های طولانی بهبودی را بدون هیچ علامت جدیدی تجربه کنند.
هیچ درمانی برای ام اس وجود ندارد. با این حال، درمان هایی برای کمک به تسریع بهبودی پس از حملات، اصلاح دوره بیماری و مدیریت علائم وجود دارد.
علائم
نشانه‌های بیماری ام اس ممکن است از فردی به فرد دیگر و در طول دوره بیماری بسته به محل رشته‌های عصبی آسیب‌دیده بسیار متفاوت باشد.
علائم رایج عبارتند از:
- بی حسی یا ضعف در یک یا چند اندام که به طور معمول در یک سمت بدن در یک زمان رخ می دهد
- مور مور و گز گز شدن پوست و برخی از اندام ها
- احساس شوک الکتریکی که با حرکات خاص گردن، به ویژه خم شدن گردن به جلو (نشانه Lhermitte) رخ می دهد.
- عدم هماهنگی حرکات
- راه رفتن ناپایدار یا ناتوانی در راه رفتن
- از دست دادن جزئی یا کامل بینایی، معمولاً در یک چشم در یک زمان، اغلب همراه با درد در حین حرکت چشم
- دوبینی طولانی مدت
- تاری دید
- سرگیجه
- مشکلات در عملکرد جنسی، روده و مثانه
- خستگی
- لکنت زبان
- مشکلات شناختی
- اختلالات خلقی
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت مشاهده هر یک از نشانه های بالا به دلایل نامعلوم به پزشک مراجعه کنید.
دوره بیماری ام اس (MS)
اکثر افراد مبتلا به ام اس یک دوره بیماری عود کننده و فرودکننده دارند. آنها دوره هایی از علائم جدید یا عود را تجربه می کنند که در طی روزها یا هفته ها ایجاد می شود و معمولاً به طور جزئی یا کامل بهبود می یابد. این دوره های عود با دوره‌های بهبودی بیماری، همراه می‌شوند که می‌تواند ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد.
افزایش جزئی دمای بدن می تواند به طور موقت علائم و نشانه های ام اس را بدتر کند . اینها عود بیماری واقعی در نظر گرفته نمی شوند، بلکه عود کاذب محسوب می شوند.
حداقل ۲۰ تا ۴۰ درصد از مبتلایان به ام اس عود کننده و فروکش کننده در نهایت طی ۱۰ تا ۲۰ سال پس از شروع بیماری، به تثبیت علائم، با دوره بهبودی یا بدون دوره بهبودی مبتلا می شوند. این به عنوان ام اس پیشرونده ثانویه شناخته می شود .
بدتر شدن علائم معمولاً شامل مشکلات حرکتی و راه رفتن است. میزان پیشرفت بیماری در افراد مبتلا به ام اس پیشرونده ثانویه بسیار متفاوت است .
برخی از افراد مبتلا به ام اس شروع تدریجی و پیشرفت مداوم علائم و نشانه ها را بدون هیچ گونه عود تجربه می کنند که به عنوان ام اس پیشرونده اولیه شناخته می شود.
علل ابتلا به ام اس
علت ام اس ناشناخته است. این یک بیماری با واسطه ایمنی در نظر گرفته می شود که در آن سیستم ایمنی بدن به بافت های خود حمله می کند. در مورد ام اس ، این نقص سیستم ایمنی، ماده چربی را که فیبرهای عصبی مغز و نخاع (میلین) را می پوشاند و از آن محافظت می کند، از بین می برد.
میلین را می توان با پوشش عایق روی سیم های برق مقایسه کرد. هنگامی که میلین محافظ آسیب می بیند و فیبر عصبی در معرض دید قرار می گیرد، ممکن است پیام هایی که در امتداد آن رشته عصبی حرکت می کنند کند یا مسدود شوند.
مشخص نیست که چرا ام اس در برخی افراد ایجاد می شود و در برخی دیگر نه. به نظر می رسد ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی مسئول این امر باشد.
عوامل خطر بیماری ام اس (MS)
این عوامل ممکن است خطر ابتلا به مولتیپل اسکلروزیس را افزایش دهند:
سن :
ام اس ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما شروع آن معمولا در حدود ۲۰ و ۴۰ سالگی رخ می دهد. با این حال، افراد جوان و مسن می توانند تحت تأثیر قرار گیرند.
ارتباط جنسی :
زنان بیش از ۲ تا ۳ برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به ام اس هستند .
سابقه خانوادگی :
اگر یکی از والدین یا خواهر و برادر شما مبتلا به ام اس باشد ، شما در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستید.
عفونت های خاص :
ویروس های مختلفی با ام اس مرتبط شده اند ، از جمله اپشتین بار، ویروسی که باعث مونونوکلئوز عفونی می شود.
نژاد :
افراد سفید پوست، به ویژه آنهایی که تبار اروپای شمالی هستند، در معرض بالاترین خطر ابتلا به ام اس هستند . افراد آسیایی، آفریقایی یا بومی آمریکایی کمترین خطر را دارند. اما یک مطالعه اخیر نشان می دهد که تعداد جوانان سیاه پوست و اسپانیایی تبار مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس ممکن است بیشتر از آن چیزی باشد که قبلا تصور می شد.
اقلیم :
ام اس در کشورهای دارای آب و هوای معتدل، از جمله کانادا، شمال ایالات متحده، نیوزیلند، جنوب شرقی استرالیا و اروپا بسیار شایع تر است. ماه تولد شما نیز ممکن است بر شانس ابتلا به مولتیپل اسکلروزیس تأثیر بگذارد، زیرا به نظر می رسد قرار گرفتن در معرض نور خورشید در زمانی که مادر باردار است، پیشرفت ام اس را در این کودکان کاهش می دهد.
ویتامین D :
داشتن سطوح پایین ویتامین D و قرار گرفتن کم در معرض نور خورشید با خطر بیشتر ام اس مرتبط است .
ژن های شما :
ژنی در کروموزوم ۶p21 با مولتیپل اسکلروزیس مرتبط است.
چاقی :
ارتباطی با چاقی و مولتیپل اسکلروزیس در زنان پیدا شده است. این امر به ویژه در مورد چاقی زنان در دوران کودکی و نوجوانی صادق است.
برخی بیماری های خود ایمنی :
در صورت داشتن سایر اختلالات خودایمنی مانند بیماری تیروئید، کم خونی خطرناک، پسوریازیس، دیابت نوع ۱ یا بیماری التهابی روده، خطر ابتلا به ام اس کمی بیشتر است .
استعمال سیگار :
سیگاری‌هایی که علائم اولیه‌ای را تجربه می‌کنند که ممکن است نشانه ام‌اس باشد، احتمال بیشتری نسبت به غیرسیگاری‌ها برای ابتلا به ام اس دارند.
عوارض بیماری ام اس (MS)
افراد مبتلا به MS نیز ممکن است دچار موارد زیر شوند:
- سفتی یا اسپاسم عضلانی
- ضعف یا فلج شدید، به طور معمول در پاها
- مشکلات مثانه، روده یا عملکرد جنسی
- مشکلات شناختی، مانند فراموشی یا مشکلات کلمه یابی
- مشکلات خلقی، مانند افسردگی، اضطراب یا نوسانات خلقی
- تشنج، اگرچه بسیار نادر است
