کدام مواد غذایی واقعاً آکنه‌ساز هستند؟
وقتی‌که از جوش‌های سمج، دردناک و آزاردهنده رنج می‌برید، احتمالاً برای این‌که از شر آن‌ها خلاص شوید و پوست شفافی داشته باشید هرکاری می‌کنید. از روش‌های درمانی مختلف و جراحی‌ها گرفته تا انواع داروها و پمادها.
آکنه یکی از ناامیدکننده‌ترین مشکلات پوستی است که متخصصان سعی در درمان آن دارند اما متأسفانه هیچ درمان جادویی برای زخم‌ها، التهابات و برآمدگی‌های ناشی از آن وجود ندارد. میزان واکنش‌های حساسیتی که هر فرد به محیط، محصولات و رژیم‌های غذایی نشان می‌دهد متفاوت است. با این وجود متخصصان پوست و محققان توانسته‌اند ارتباط خاصی بین برخی از گروه‌های غذایی و بروز آکنه پیدا کنند.
ما این‌جا هستیم تا واقعیت‌ها و همچنین باورهای غلطی که در مورد برخی از مواد غذایی مبنی بر آکنه‌ساز بودن یا نبودن آن‌ها وجود دارد را برای شما روشن کنیم.
1) شکر یکی از مضرترین ترکیبات برای پوست
خبر بد برای کسانی که عاشق شیرینی هستند. این کیک‌ها، کلوچه‌ها و خوراکی‌هایی که پر از شکر هستند می‌توانند باعث جوش شوند. شکر یکی از مضرترین ماده‌های غذایی برای پوست است. چون ترکیبات قندی باعث تجزیه پروتئین کلاژن در بدن شده و روند ترمیمش را سخت می‌کنند. گلوکز و فروکتوز به آمینه اسیدهای کلاژن متصل می‌شوند و منجربه تولید محصولات نهایی گلیکاسیون پیشرفته (advanced glycation end products/ AGEs) می‌شوند که به کلاژن و الاستین آسیب می‌زند. به زبان دیگر می‌توان گفت که شکر باعث پیر شدن ما می‌شود.
البته این اتفاق در بسیاری از ارگان‌های بدن رخ می‌دهد اما پوست، بیشتر مستعد این آسیب است زیرا روند گلیکاسیون می‌تواند توسط اشعه‌های فرابنفش تحریک شود.
2) مواد غذایی با شاخص گلایسمیک (glycemic) بالا می‌توانند باعث جوش شوند.
اگر با رژیم غذایی کتو (Keto) آشنا باشید پس احتمالاً در مورد مواد غذایی با شاخص گلایسمیک بالا مانند سیب‌زمینی، میوه‌های پرقند مانند موز یا هندوانه، برنج سفید و … نیز اطلاعاتی دارید.
شاخص گلایسمیک همان مقدار قندی است که با مصرف غذاهای حاوی کربوهیدرات به سرعت هضم و در خون آزاد می‌شود. در نتیجه باعث افزایش سریع گلوکز و انسولین خون می‌شود. از منظر کاهش وزن، این نوع مواد غذایی از ارزش غذایی پایینی برخوردارند و احساس گرسنگی ما را برطرف نمی‌کنند.
به گفته متخصص پوست افزایش تولید انسولین در بدن می‌تواند بر سلول‌های پوستی و غدد چربی تأثیر گذاشته و منجربه مسدود شدن منافذ پوست، چرب شدن سطح پوست و در نتیجه باعث بروز جوش شود.
3) ویتامین A نیاز افراد با پوست چرب
گاهی اوقات آن‌چه که می‌خورید دلیل جوش‌های شما نیست بلکه کمبودهایی که بدن شما با آن مواجه است می‌تواند باعث جوش‌های شما باشد. برخی از افراد ممکن است به دلیل عدم دریافت ویتامین A کافی از طریق وعده‌های غذایی خود دچار جوش و آکنه شوند. طی مطالعه‌ای در این مورد دریافتند افرادی که میزان ویتامین A بدن آن‌ها بیشتر بوده است، پوست خشک‌تری داشتند و حتی افزایش اندک غلظت ویتامین A در سرم آن‌ها منجربه کاهش قابل توجه سطح سبوم پوست آن‌ها شد.
متخصص پوست توصیه می‌کند مواد غذایی مانند تخم‌مرغ، پرتقال و سبزیجات با برگ تیره را برای بهبود سلامت پوست به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
4) شکلات باعث بروز آکنه صورت نمی‌شود.
شکلات به اندازه کلوچه‌ها و شیرینی‌ها برای پوست بد نیست. به خصوص شکلات تلخ که درصد کاکائو بالا و شاخص گلوکز پایین‌تری دارد. چربی زیاد موجود در شکلات باعث می‌شود تا ترکیبات قندی به آرامی تجزیه شوند. بنابراین منجربه کاهش شاخص گلوکز و احتمال بروز آکنه می‌شود.
5) لبنیات می‌تواند برای بسیاری از افراد مشکل‌ساز شود.
اگرچه ارتباط بین مصرف لبنیات و بروز آکنه هنوز کاملاً واضح نیست اما برخی تحقیقات نشان داده است این دو باهم ارتباط دارند. دانشمندان هنوز در حال بررسی هستند اما بسیاری از متخصصان پوست بر این باورند که هورمون‌های رشد موجود در شیر گاو می‌تواند باعث التهاب و تحریک‌پذیری شوند.
همین مورد در بسیاری از محصولات حاوی پروتئین آب پنیر نیز صدق می‌کند که اغلب در مکمل‌های شیر یافت می‌شود. به همین دلیل به بیمارانی که از آکنه رنج می‌برند توصیه می‌شود مصرف لبنیات را قطع کرده و شیرهای گیاهی را جایگزین آن کنند که البته این کار برای بسیاری از افراد مؤثر است.
6) چای و قهوه باعث بدتر شدن آکنه‌ها نمی‌شوند.
یکی از باورهای غلط پیرامون بروز آکنه‌ها کافئین است. اما هیچ‌گونه شواهد علمی مبنی بر ارتباط چای یا قهوه با بروز آکنه وجود ندارد. در حقیقت در برخی مطالعات نشان داده شده است که پلی‌فنول (polyphenols) موجود در چای سبز می‌تواند در کاهش ترشح سبوم مفید باشد و در عین حال خواص ضدمیکروبی نیز دارد. در نتیجه به طور بالقوه برای آکنه مفید است.
7) نوشیدن آب لزوماً باعث پاک‌سازی پوست نمی‌شود.
آیا تا به حال با خودتان عهد بسته‌اید که برای بهبود پوستتان نوشیدن آب را از سر بگیرید؟
هیدراته بودن برای سلامت کلی بدن خوب است اما مستقیماً با پوست زیبا و شفاف ارتباط ندارد. در حقیقت وقتی که آب را می‌نوشیم و هضم می‌کنیم، تأثیری در سطح هیدراسیون منافذ پوست ما ندارد. در عوض این سد دفاعی پوست که تشکیل‌شده از سرامیدها، لیپیدها و پروتئین‌های دیگر است که رطوبت پوست را حفظ می‌کند.
بهترین روش برای آب‌رسانی پوست استفاده از مرطوب‌کننده است که در واقع یک سد طبیعی برای محبوس کردن رطوبت پوست ایجاد می‌کند.
8) پروبیوتیک‌ها می‌توانند ریسک ابتلا به آکنه را کاهش دهند.
حتماً در مورد پروبیوتیک‌ها و عملکرد مثبت آن‌ها در تقویت روده و معده شنیده‌اید. از آن‌جا که سیستم گوارشی ما به هر قسمت از بدنمان از جمله پوست مرتبط است، یک دستگاه گوارش سالم می‌تواند منجربه چهرهای شفاف‌تر و زیباتر شود. مکمل‌های پروبیوتیک، میکروب‌های مفیدی که برای از بین بردن انگل‌ها و میکروب‌های بد، نیاز است را وارد روده می‌کنند.
باکتری‌های خوب همچنین به بسیاری از عملکردهای حیاتی بدن کمک می‌کنند و رشد باکتری‌های مضر را کنترل می‌کنند. در حقیقت مطالعه‌ای در این زمینه نشان داده است که مصرف مکمل‌های پروبیوتیک می‌تواند احتمال بروز آکنه‌ها را کاهش دهد.
9) تغییر رژیم غذایی، آکنه‌ها را یک شبه درمان نمی‌کند.
اگر یک هفته از مصرف شکر و لبنیات خودداری کنید، شاید شاهد تغییرات جزئی در وضعیت پوست خود شوید. اما متأسفانه یک شبه شاهد تغییرات شگفت‌انگیزی نخواهید بود. البته برخی از بیماران می‌توانند در مدت کوتاه شاهد کاهش التهاب آکنه‌های خود باشند. پس تسلیم نشوید، چون بهبود آکنه‌ها از طریق رژیم غذایی به هفته‌ها یا ماه‌ها زمان نیاز دارد.
بنابراین با انتظارات واقع‌گرایانه شروع کنید. رژیم غذایی خود را اصلاح کنید و از یک زندگی سالم و همینطور چهرهای زیباتر لذت ببرید.
توصیه نهایی
برای درمان جوش و آکنه در کنار روش‌های کلینیکی و تخصصی، آن‌چه که می‌خوریم نیز مهم است. حذف برخی مواد غذایی و مصرف جایگزین‌های مناسب می‌تواند تا حدی به بهبودی کمک کند. فقط لازم است که کمی صبر و حوصله را چاشنی کار خود کنید. مطمئن باشید که به نتایج درخشانی خواهید رسید.