فرزندپروری و راه‌های اطمینان بخشیدن به فرزندتان (بخش ششم)
در این مبحث می‌خواهیم به راه‌های اطمینان بخشیدن به فرزندتان و خودتان بپردازیم؛ بگذارید این مبحث را با یک سوال آغاز کنم:
عزت نفس چیست؟
عزت نفس نوعی باور است به خواستنی بودن، تعلق داشتن، پذیرفته شدن، قوی و باکفایت بودن و همچنین دوست داشتنی بودن. کودکان براساس عزت نفس می‌فهمند که تعلق دارند، می‌توانند مشارکت کنند و دوست‌داشتنی هستند. این امر به آن‌ها کمک می‌کند تا موفقیت بیافرینند و بر مشکلات فائق آیند و بگویند:”من قادرم” و “من می‌توانم”. همین که والدین فرزندشان را قبول داشته باشند و برایش احترام قائل باشند، به او کمک کرده‌اند تا به خود اعتقاد داشته باشد و برای خود و سایرین احترام قائل باشد.
برای ایجاد این اعتقاد و احترام راه‌های گوناگونی وجود دارد که یکی از بهترین آن‌ها، اطمینان خاطر بخشیدن است.
به واژه‌های اطمینان بخشیدن و دلسرد کردن توجه کنید. جرأت و جسارت بخش مهمی از عزت نفس است و معنای آن اشتیاق به کوشش و تلاش کردن است. کودک برخوردار از اطمینان خاطر، عزت نفس نیرومندی دارد. چنین کودکی برای همکاری کردن، آزمایش موقعیت‌های جدید و مسئول بودن آمادگی بیشتری دارد.
کودک دلسرد عزت نفس ناچیزی دارد و تلاش نمی‌کند. او برای انتخاب راه‌های مثبت جهت تعلق داشتن، اطمینان خاطر لازم را ندارد.
چگونه می‌توانم به فرزندم اطمینان خاطر بدهم؟
اطمینان خاطر دادن، با نشان دادن احترام شروع می‌شود. مردم همه مستحق احترام هستند و احترام به خود و احترام به دیگران پا به پای یکدیگر پیش می‌روند. این نکته در مورد همه، چه کوچک و چه بزرگ صحت دارد. وقتی فرزندتان ببیند به او احترام می‌گذارید، احساس ارزشمند بودن می‌کند و وقتی ببیند به خودتان هم احترام می‌گذارید، الگویی از داشتن عزت نفس پیش رویش قرار می‌گیرد.
اطمینان دادن بر احترام‌گذاری متکی است و کودکان در همه لحظات محتاج این دو هستند. می‌توانید عادت اطمینان بخشی را بیاموزید. برای این منظور مهارت‌های زیر را بیاموزید و تمرین کنید:
۱) فرزندتان را بپذیرید و دوست بدارید.
هر کودکی خصوصیات ویژه‌ای دارد و مثل ما بزرگترها در بعضی کارها موفق می‌شود و در بعضی دیگر، نه. خلق و خوی کودکان هم نظیر خلق و خوی آدم بزرگ‌ها فراز و نشیب دارد؛ هم روزهای خوب هست و هم روزهای بد. نکته مهم برای ما به عنوان والدین این است که فرزندمان را با وجود تمام این فراز و نشیب‌ها بپذیریم. این رفتار باعث می‌شود که فرزندمان ببیند ما از او انتظار کامل بودن نداریم. او می‌بیند که ما در هر حالی دوستش داریم و برایش ارزش قائلیم.
بعضی از والدین فکر می‌کنند برای کمک به پیشرفت فرزندشان باید به صورت مداوم اشتباهات او را تذکر دهند؛ در حالیکه این کار می‌تواند برای او دلسردکننده باشد. ممکن است همه کارهای فرزندتان باب میل شما نباشد یا انتخاب اشتباهی انجام داده باشد. در این مواقع باید به علت این انتخاب اشتباه فکر کنید؛ راهی پیدا کنید تا به کودک بفهمانید که او کودک بدی نیست بلکه اشتباه انتخاب کرده است؛ و به او برای انتخاب راه درست کمک کنید. به این ترتیب او از عشق و پذیرش مداوم شما نسبت به خودش اطمینان خاطر می‌یابد.
۲) به کوشش‌های فرزندتان توجه کنید.
رشد و پیشرفت مستلزم سپری شدن زمان است. مهارت‌های ما بر اثر گام‌ها و تلاش‌های کوچکمان ایجاد شده‌اند. همین وضع در مورد یادگیری فرزندمان نیز صدق می‌کند. باید صبور باشید؛ پیشرفتهای کوچک و اندکش را به او و خودتان یادآوری و گوشزد کنید و در مورد درس می‌توانید کمکش کنید تا بفهمد که یادگیری مهم‌تر از نمره است.
۳) از فرزندتان تقدیر کنید.
کودکان نیاز به مشارکت دارند. می‌خواهند در خانواده خود مفید و ثمربخش باشند. این امر به آن‌ها احساس تعلق داشتن می‌دهد. هنگامی که از فرزندتان تقدیر کرده و آن را بر زبان می‌آورید، تعلق یاد شده را تقویت می‌کنید.
هر کودک نقاط قوت و استعدادهایی دارد که او را تبدیل به یک انسان منحصر به فرد می‌کند. این قبیل نقاط قوت را شناسایی کنید و آن‌ها را بپرورانید.
۴) به فرزندتان اعتماد و باور داشته باشید.
کودکان اشتیاق دارند بدانند و ببینند که والدینشان باور دارند که آن‌ها می‌توانند در کارها موفق شوند. انتظاراتی که انسان‌ها از خودشان دارند بسیار تعیین‌کننده هستند. فرزندان ما معمولاً می‌توانند بفهمند که ما درباره آن‌ها چه فکری داریم و اگر توانایی‌های فرزندمان را باور نداشته باشیم، فقط تعداد اندکی از آن‌ها ممکن است یاد بگیرند خودشان را باور داشته باشند.
برای این کار لازم است پهنای دید خود را وسیع‌تر کنید. مثلا به جای فکر کردن به اشتباهاتی که او مرتکب شده، به چیزهایی فکر کنید که فرزندتان یاد گرفته و به درستی انجام می‌دهد. به یاد داشته باشید که رشد و نمو یک فرآیند است و غالباً به سال‌ها وقت و فرصت نیاز دارد. با در نظر گرفتن این نکته می‌توانید ببینید فرزندتان به مرور بسیاری از مهارت‌ها را آموخته و می‌آموزد.
زبان اطمینان خاطر بخشیدن
اطمینان دادن زبان خاص خود را دارد. نمونه‌هایی از این زبان را ببینید:
- متشکرم، کمک بزرگی کردی
- من به قضاوت تو اطمینان دارم
- کار دشواریست، اما فکر می‌کنم که تو از عهده‌اش بر می‌آیی.
- در آن مورد خوب کار کردی
نکته
بعضی مواقع والدین حرف‌هایی برای اطمینان دادن می‌گویند، اما پس از آن حرف‌های دلسردکننده به کار می‌برند. به نمونه‌های زیر توجه کنید:
- تو روی آن خوب کار کردی…..آرزو می‌کنم از این کارها بیشتر بکنی.
- به قضاوت تو اعتماد دارم…..کاری نکن که اعتمادم سلب شود.
- از عهده آن کار بر می‌آیی…..نق زدن را تمام کن و به کار بچسب.
چنین حرف‌هایی به کودک دلگرمی می‌دهد، اما بلافاصله آن را پس می‌گیرد، اطمینان از دست می‌رود و کودک احساس دلسردی می‌کند. به خاطر داشته باشید که شما در حال ساختن اعتماد به نفس و عزت نفس فرزندتان هستید؛ قرار نیست کوشش کنید فرزندتان به کمال برسد.
