چطور سیستم ایمنی را در مقابل ویروس کرونا تقویت کنیم؟
گسترس سریع ویروس کرونا جدید (covid-19) در سراسر جهان نشان می‌دهد که این ویروس خیلی راحت منتقل می‌شود. اقدامات پیشگیرانه بهداشتی برای جلوگیری از ویروس کرونا و ابتلا به آن می‌توانند مفید باشند اما قبل از همه باید سیستم ایمنی بدن قوی باشد تا در صورت هجوم ویروس بتواند با آن مبارزه کند. در ادامه قصد داریم یاد بگیریم که چطور با تقویت سیستم ایمنی بدن خود را در مقابل هجوم ویروس مقاوم کنیم:
سیستم ایمنی چیست؟
سیستم ایمنی بدن از چند جزء تشکیل شده است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها گلبولهای سفید (White Blood Cell/WBC) هستند. در واقع گلبولهای سفید سربازان بدن انسان هستند که وظیفه دارند با هر نوع عامل خارجی که وارد آن می‌شود مقابله کنند.
اگر آزمایش خون داده باشید می‌توانید تعداد گلبولهای سفید را در برگه آزمایش ببینید که معمولاً تعداد نرمال آن‌ها در بدن انسان بین ۴۰۰۰ تا ۱۱۰۰۰ در هر میکرولیتر خون است.
بدن انسان دارای ۵ نوع گلبولهای سفید است که به شکل بسیار ظریفی بین آن ها برای محافظت و تقویت سیستم ایمنی بدن تقسیم کار شده است:
- نوتروفیل‌ها (Neutrophil): نوتروفیل‌ها در واقع کماندوهای بدن انسان هستند که ۶۲ درصد از گلبولهای سفید بدن را تشکیل می‌دهند.
- لنفوسیت‌ها (lymphocytes): لنفوسیت‌ها علیه باکتری‌ها، ویروس‌ها و عوامل مهاجم پادتن تولید می‌کنند و ۳۰ درصد از گلبولهای سفید بدن را تشکیل می‌دهند.
- مونوسیت‌ها (Monocytes): مونوسیت‌ها نیز با تبدیل شدن به ماکروفاژهای بافتی نقش مهمی را ایفا می‌کنند و ۵.۳ درصد از گلبولهای سفید بدن را تشکیل می‌دهند.
- ائوزینوفیل‌ها (Eosinophil): ۲.۳ درصد از گلبولهای سفید بدن را تشکیل می‌دهند که به هنگام مبارزه با انگل‌ها میزان آن‌ها در خون افزایش می‌يابد.
- بازوفیل‌ها (Basophil): ۰.۴ درصد از گلبولهای سفید بدن را تشکیل می‌دهند و زمانی وارد عمل می‌شوند که عوامل آلرژی‌زا وارد بدن شوند. وقتی که شما به ماده‌ای آلرژی داشته باشید میزان بازوفیل‌ها در خون شما افزایش می‌یابد.
البته این درصدها ممکن است براساس کیت‌های آزمایشگاهی، مقداری کم و زیاد شود.
چگونه سیستم ایمنی شما در برابر عفونت ویروسی وارد عمل می‌شود؟
وقتی که یک عامل مهاجم مانند ویروس کرونا وارد بدن می‌شود، سیستم ایمنی ۴ لایه دفاعی خود را به ترتیب فعال می‌کند تا آن را از بین ببرد:
۱) ماکروفاژهای بافتی:
اولین خط دفاعی بدن شما در مقابل ویروس کرونا که برای تقویت سیستم ایمنی باید مورد توجه قرار گیرند، ماکروفاژهای بافتی هستند که از قبل در بافت مستقرند. این گلبولهای سفید در هر جایی از بافت بدن هستند بنابراین در بافت ریه نیز وجود دارند. وقتی که ویروس کرونا وارد بدن می‌شود، این ماکروفاژهای بافتی که وظیفه آن‌ها تخریب و نابودسازی عامل ویروسی است در عرض چند دقیقه فعال می‌شوند. و طی فرایند فاگوسیتوز ویروس را بلع، هضم و در نهایت از بین می‌برند. با شروع عمل فاگوسیتوز از تعداد ماکروفاژهای بافتی نیز کاسته می‌شود. یعنی در واقع در مسیر مبارزه با ویروس نابود می‌شوند.
۲) نوتروفیل‌ها:
در خط دفاعی دوم کماندوهای بدن یعنی نوتروفیل‌ها در عرض ۱ ساعت به سمت ریه یعنی محل مبارزه گسیل شده و آن‌ها نیز عمل فاگوسیتوز را آغاز می‌کنند.
۳) لنفوسیت‌ها و مونوسیت‌ها:
با کاسته شدن از ماکروفاژهای بافتی در اثر مبارزه با ویروس، سیستم دفاعی سعی می‌کند تا جای آن‌ها را پر کند، به همین دلیل خط دفاعی سوم بدن فعال می‌شود که طی آن لنفوسیت‌ها و مونوسیت‌ها به محل مبارزه فرستاده می‌شوند. در این مرحله مونوسیت‌ها خودشان به تنهایی کاری انجام نمی‌دهند و در واقع وقتی به محل مبارزه یعنی بافت ریه می‌رسند تغییر شکل داده و به ماکروفاژهای بافتی تبدیل می‌شوند و عمل فاگوسیتوز را ادامه می‌دهند. لنفوسیت‌ها نیز با مکانیزم پیچیده دیگری مبارزه را از سر می‌گیرند که در نوع این عفونت ویروسی بیشترین تلفات را می‌دهند. به همین دلیل تعداد آن‌ها در خون به شدت کاهش پیدا می‌کند.
۴) تولید گلبول سفید توسط مغز استخوان:
مبارزه با ویروس باعث نابودی گلبولهای سفید می‌شود و از آن‌جا که سیستم ایمنی بدن دوست ندارد از تعداد گلبولهای سفید کاسته شود چهارمین و آخرین خط دفاعی را فعال می‌کند که آن افزایش تولید گلبولهای سفید بیشتر در مغز استخوان است. معمولاً بعد از روز سوم و چهارم مغز استخوان شروع به تولید گلبولهای سفید بیشتری می‌کند تا بدن بتواند مبارزه را ادامه دهد. مغز استخوان شما در مواقع ضروری می‌تواند تولید گلبولهای سفید را تا ۵۰ برابر افزایش دهد.
حالا که چگونگی عملکرد دفاعی بدن را یاد گرفتید در ادامه همراه ما باشید تا با نحوه تقویت آن نیز آشنا شوید:
چگونه سیستم ایمنی را در مقابل ویروس کرونا تقویت کنیم؟
همانطور که قبلاً گفتیم گلبولهای سفید سربازان بدن شما هستند و یک سرباز هم برای مبارزه به سلاح نیاز دارد. در غیر این صورت نمی‌تواند بجنگد و شکست می‌خورد. گلبولهای سفید نیز برای مبارزه با عفونت‌های ویروسی مانند کرونا احتیاج به سلاح یا همان ترکیبات مغذی دارند تا بتوانند بر آن‌ها پیروز شوند.
نیاز ماکروفاژهای بافتی:
ماکروفاژهای بافتی برای این‌که بتوانند عمل فاگوسیتوز یا همان کشتن ویروس‌ها را انجام دهند به سه ماده مهم نیاز دارد.
ویتامین D: کمبود این ویتامین باعث می‌شود تا ماکروفاژهای بافتی نتوانند کارشان را به خوبی انجام دهند. علاوه بر این ویتامین D میزان و شدت سرفه را در بیماران کرونایی پایین می‌آورد. نیاز روزانه بدن به این ویتامین بین ۷۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ است. بنابراین مصرف هفته‌ای ۱ عدد از قرص‌های ویتامین D با دوز ۵۰.۰۰۰ می‌تواند مناسب باشد. همچنین آمپول‌های ویتامین D با دوز ۳۰۰.۰۰۰ نیز می‌توانند تا ۱ ماه نیاز بدن را تأمین کنند که البته باید توسط پزشک تجویز شوند زیرا مصرف بیش از حد این ویتامین می‌تواند باعث مسمومیت شود. نکته بسیار مهم در مورد ویتامین D این است که چون محلول در چربی است، باید همراه با غذا مصرف شود. در غیر این صورت به درستی جذب نمی‌شود.
روی (zinc): دومین مهماتی که ماکروفاژهای بافتی نیاز دارند روی است. شما می‌توانید بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلی‌گرم در روز روی دریافت کنید که به صورت قرص‌های ۱۰، ۲۰، ۳۰ و حتی ۵۰ میلی‌گرمی موجود است. بیشتر متخصصین معتقدند که مصرف زیاد زینک در طولانی مدت می‌تواند مشکلاتی را برای بدن ایجاد کند. پس بهتر است در مصرف آن زیاده‌روی نشود.
ویتامین A: این ویتامین نه تنها برای ماکروفاژهای بافتی بلکه برای نوتروفیل‌ها و لنفوسیت‌ها نیز لازم است. شما می‌توانید میزان ۲۵۰۰۰ واحد (حدود ۸۰۰ میکروگرم) در روز مصرف کنید. دوز بالای این ویتامین باید توسط پزشک تجویز شود زیرا مقدار اضافی آن در بدن ذخیره می‌شود و می‌تواند باعث مسمومیت شود. دقت کنید که این ویتامین نیز محلول در چربی است و باید همراه غذا مصرف شود.
نیاز نوتروفیل‌ها:
نوتروفیل‌ها برای این‌که بتوانند عملکرد درستی در تقویت سیستم ایمنی بدن داشته باشند به سه ماده مهم نیاز دارند:
ویتامین A: همانطور که در بالا گفته شد ویتامین A نقش کلیدی در سیستم ایمنی بدن دارد و کمبود آن باعث مختل شدن عمل فاگوسیتوز خواهد شد.
ویتامین C: ویتامین C باعث می‌شود نوتروفیل‌ها عمل فاگوسیتوز یا نابودسازی ویروس را بهتر انجام دهند. مصرف ویتامین C شدت عفونت‌های دستگاه تنفسی را پایین آورده و دوران نقاهت را کوتاه می‌کند. بدن روزانه می‌تواند ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ میلی‌گرم ویتامین C دریافت کند. همچنین آمپول و قرص‌های ۵۰۰ گرمی این ویتامین موجود است که می‌توانید تهیه کنید. مقدار اضافی ویتامین C از طریق ادرار دفع می‌شود در نتیجه لازم نیست نگران افزایش میزان آن در بدنتان باشید.
نکته مهم: یک ماده‌ای که عملکرد نوتروفیل‌ها را مختل می‌کند، شکر است. وجود مقدار بالای شکر در رژیم غذایی شما می‌تواند تا ۵۰ درصد باعث کند شدن فعالیت نوتروفیل‌ها شود. وقتی‌که نوتروفیل‌ها درحال مبارزه هستند، مصرف شکلات و شیرینی باعث می‌شود تا نوتروفیل‌ها مبارزه را رها کرده و به سراغ این ترکیبات قندی بروند. در نتیجه دیگر قادر به مبارزه نخواهند بود.
نیاز مونوسیت‌ها و لنفوسیت‌ها:
مونوسیت‌ها و لنفوسیت‌ها نیز برای این که بتوانند وظیفه خود برای تقویت سیستم ایمنی بدن را به درستی انجام دهند به ویتامین D و ویتامین A نیاز دارند.
نیاز مغز استخوان:
مغز استخوان برای این‌که بتواند گلبول سفید تولید کند به سه ماده مهم نیاز دارد:
ویتامین A: کمبود این ویتامین می‌تواند در تولید گلبول سفید توسط مغز استخوان نیز تأثیر بگذارد.
ویتامین E: این ویتامین محلول در چربی است و باید همراه با غذا مصرف شود. روزانه می‌توانید بین ۱۰۰ تا ۴۰۰ میلی‌گرم در روز مصرف کنید. قرص‌های این ویتامین اغلب با دوز‌های ۱۰۰ و ۴۰۰ موجود هستند که می‌توانید تهیه و مصرف کنید. البته مصرف زیاد و طولانی مدت آن ممکن است مشکل‌ساز شود، به همین دلیل در مورد مدت زمان مصرف آن با پزشک خود مشورت کنید.
ویتامین B6: در صورت کمبود این ویتامین نیز عملکرد سیستم ایمنی سلولی دچار اختلال خواهد شد. روزانه می‌توانید ۱۰۰ میلی گرم از این ویتامین را دریافت کنید. برای تقویت سیستم ایمنی بدن، قرص‌های ۵۰ و ۱۰۰ میلی‌گرمی آن موجود هستند که می‌توانید تهیه و مصرف کنید. این ویتامین چون محلول در آب است باید زمانی که معده خالی است مصرف شود در غیر این صورت در جذب آن مشکل ایجاد خواهد شد. مصرف بیش از حد این ویتامین از طریق دارو می‌تواند عوارض مختلفی مانند سرگیجه و تهوع ایجاد کند. اما دریافت مقدار زیاد آن از طریق مواد غذایی عوارضی ندارد.
توصیه نهایی
فراموش نکنید با اقداماتی که برای تقویت سیستم ایمنی خود انجام می‌دهید نمی‌توانید جلوی ورود عامل بیماری‌زا را به بدن خود بگیرید. همچنان احتمال بیمار شدن شما وجود دارد اما سیستم ایمنی شما راحت‌تر بر آن غلبه خواهد کرد.