آیا باید سرگیجه‌های ناگهانی را جدی گرفت؟
ممکن است سرگیجه‌های ناگهانی شما را نگران کند؛ محققان در زمینه‌های عصب‌شناسی و گوش و حلق و بینی می‌گویند که دلایل بسیاری وجود دارد که می‌تواند شما را به سرگیجه مبتلا کند؛ اما خوشبختانه بسیاری از آن‌ها جزئی هستند و جای نگرانی ندارند.
برای اینکه بدانیم چه موقع سرگیجه‌ها جدی هستند و چه زمانی گذرا و کم‌اهمیت هستند، ابتدا باید دلایل آن را بشناسیم.
چند علت سرگیجه‌های ناگهانی:
۱) تکان دادن یهویی سر
بیایید با دلایل جزئی‌تر شروع کنیم. دلایل مختلفی برای سرگیجه وجود دارد که حالت مشترک همه آن‌ها “توهم چرخش” یا همان سرگیجه است. این حالت ناشی از قطع شدن ارتباط گوش با مغز است که منجربه احساس سرگیجه می‌شود.
سرگیجه وضعیتی خوش‌خیم، که شایع‌ترین نوع سرگیجه می‌باشد؛ با حملات شدید سرگیجه و بر اثر تغییر وضعیت سر فرد به وجود می‌آید. این نوع سرگیجه هنگامی ایجاد می‌شود که سر خود را در جهت خاصی تکان می‌دهید و یا هنگامیکه بر روی تخت دراز می‌کشید، از یک پهلو به پهلوی دیگر می‌چرخید. به گفته محققان، اگرچه سرگیجه یک مسأله آزاردهنده است ولی به ندرت به یک موضوع وخیم و خطرناک تبدیل می‌شود و اکثر مواقع به خصوص در بیماران کم سن و سال‌تر خود به خود درمان می‌شود.
۲) اختلالات گوش داخلی
گاهی سرگیجه‌ها زمانی اتفاق می‌افتند که سیگنال‌های دریافتی از گوش داخلی به دلیل اختلالات آن با سیگنال‌های دریافتی چشم و اعصاب شما مطابقت نداشته باشد. سرگیجه همان پاسخی است که مغز شما برای حل و فصل این سردرگمی می‌دهد. همانطور که در مورد آن صحبت کردیم، سرگیجه ممکن است بر اثر حرکت خیلی سریع اتفاق بیفتد؛ اما مشکلات دیگری در گوش داخلی ممکن است به وجود بیاید که باعث سرگیجه شدیدتر یا مداوم می‌شوند.
به گفته محققان، اولین احتمال، عفونت عصب دهلیزی است که باعث التهاب گوش داخلی شده و علائمی چون سرگیجه، عدم تعادل، گیجی و منگی را در پی دارد و معمولاً این بیماری بین ۳ تا ۴ هفته بهبود می‌یابد و گاهی اوقات تا ۶ ماه نیز به طول می‌انجامد.
هنگامی که این عصب از طریق عفونت ملتهب می‌شود، می‌تواند باعث یک سرگیجه جدی یا احساس لرزش شود. اگر علاوه بر سرگیجه دچار کم‌شنوایی ناگهانی نیز هستید، ممکن است عفونت دیگری به نام لابیرنتیت (Laberintitis) داشته باشید. لابیرنتیت نوعی اختلال مزمن در گوش درونی است که باعث ایجاد ناراحتی و تورم در گوش درونی می‌شود.
طبق تحقیقات انجام شده، احتمال دیگر آن بیماری منییر (Meniere) است؛ که شامل تجمع بیش از حد مایعات در گوش داخلی شما است. سرگیجه مربوط به بیماری منییر ناگهان شروع می‌شود و تا چند ساعت ادامه دارد. همچنین ممکن است دچار کم شنوایی زودگذر شوید، گوش‌هایتان زنگ بزند یا احساس کنید گوش‌های شما گرفته است.
۳) داشتن میگرن
اگر سرگیجه شما طوری است که احساس می‌کنید که سر شما در حال چرخش است (نه اتاق)، این بدان معنی است که شما بدون اینکه خودتان بدانید میگرن دارید. برخی از مردم نمی‌دانند که سردردهایشان اگر همراه با مشاهده پرپر زدن نور یا هاله‌ها نبود، علت آن میگرن است، هرچند این علائم همیشه کافی نیستند. میگرن شما حتی ممکن است به دلیل یک اختلال گوش داخلی باشد همانطور که در بالا به آن اشاره کردیم، می‌تواند میگرن دهلیزی باشد.
۴) کم آبی
احتمالاً متوجه شده‌اید که وقتی به اندازه کافی آب نمی‌نوشید، حال خوبی ندارید. دلیل آن این است که وقتی بیشتر از میزان نیاز خود آب نمی‌نوشید، بدن شما آب کافی برای انجام وظایف عادی خود ندارد. به خصوص در فصل تابستان که مردم فراموش می‌کنند باید آب بیشتری بنوشند. حتما لازم نیست عرق کنید تا آب بدنتان کم شود. خود سرگیجه، یکی از علایم شایع کم آبی بدن است.
۵) ورزش‌های سنگین
ورزش کردن بدون مصرف مایعات، روشی آسان برای کم شدن آب بدن است، بنابراین توجه به آن ضرری ندارد. شاید این مسأله، مسأله بزرگی به نظر نرسد، اما اگر در حین انجام فعالیت‌های بدنی مرتباً همچین حسی دارید، بیشتر روی آبرسانی بدن خود تمرکز کنید تا ببینید که این مشکل متوقف می‌شود یا خیر. سرگیجه در باشگاه، یا هنگام دویدن می‌تواند منجربه زمین خوردن و آسیب‌های جدی به شما شود. اگرچه این مورد نادر است، اما ورزش شدیدی که باعث می‌شود نفس نفس بزنید، باعث تنفس سریع و افت سطح دی‌اکسید کربن در خون می‌شود که منجربه سرگیجه خواهد شد.
۶) مصرف برخی داروها
داروهای زیادی وجود دارد که می‌تواند باعث سرگیجه شوند، به عنوان مثال، داروهای ضد تشنج، داروهای ضدافسردگی و آرام بخش‌ها که همه به عنوان یک عارضه سرگیجه‌ساز، شناخته شده‌اند. فشارخون بیش از حد پایین نیز می‌تواند منجربه سرگیجه شود، بنابراین داروهای کاهش فشار خون می‌توانند باعث سرگیجه شوند. اگر شک دارید، عوارض جانبی داروهایی را که مصرف می‌کنید را بررسی کنید.
۷) گردش خون ضعیف
ما می‌دانیم که فعالیت خون ما می‌تواند به روش‌های جزیی باعث احساس سرگیجه شود. به عنوان مثال، ایستادن یا نشستن خیلی سریع می‌تواند باعث افت کوتاه فشار خون سیستولیک (Systolic Blood Pressure) شما شود که منجربه کمی سرگیجه خواهد شد. همچنین به همین دلیل است که هنگام تزریق خون دچار کمی سرگیجه می‌شوید. کاهش حجم خون می‌تواند باعث شود جریان کافی خون به مغز شما نرسد.
طبق گفته‌های محققان، اگر قلب شما به دلیل فشار خون پایین یا گردش خون ضعیف، به اندازه کافی خون به مغز شما وارد نکند، احساس سرگیجه می‌کنید. شرایطی مانند کاردیومیوپاتی(Cardiomyopathy) یا بیماری ماهیچه قلب، حمله قلبی و آریتمی قلبی (آریتمی زمانی اتفاق می‌افتد که سیگنال‌های الکتریکی که ضربان قلب را هماهنگ می‌کنند، به درستی به قلب نرسند و درست کار نکنند.) همگی به همین دلیل می‌توانند باعث ایجاد احساس سرگیجه شوند.
۸) اضطراب یا استرس
استرس اگرچه مستقیماً با سرگیجه مرتبط نیست، ولی برخی از اختلالات اضطرابی مانند اختلال هراس می‌توانند باعث ایجاد بی‌حسی و احساس سستی شوند که می‌توانند منجربه احساس بدی مانند سرگیجه شوند. اگر مطمئن نیستید که اختلال اضطراب دارید، میتوانید این علائم را بررسی کنید و به پزشک مراجعه کنید تا ببینید آیا علت سرگیجه شما این است یا خیر.
۱) کم خونی
کم خونی، وضعیتی است که شما به اندازه کافی گلبول قرمز سالم برای حمل اکسیژن در بدن خود ندارید، در نتیجه احساس خستگی و ضعف می‌کنید. سرگیجه یکی دیگر از علائم شایع آن است. علل بسیاری برای کم خونی وجود دارد که شایع‌ترین آن‌ها کمبود آهن است.
۲) پایین بودن قند خون
هیپوگلیسمی (قند خون پایین) نوعی بیماری در افراد مبتلا به دیابت است که از انسولین استفاده می‌کنند و می‌تواند باعث ایجاد احساس سرگیجه شود. درست همانند زمانی که خیلی سریع از جایتان بلند می‌شوید. ممکن است شما همراه با سرگیجه، عرق کردن و اضطراب را نیز تجربه کنید.
۳) ضربه به سر
محققان در زمینه گوش و حلق و بینی و اعصاب، می‌گویند که میتوانید پس از یک ضربه مغزی، حالت سرگیجه را تجربه کنید. اگر به سرتان ضربه خورده و چکاپ مغز انجام نداده‌اید و هر از گاهی احساس می‌کنید که سر شما کمی گیج می‌رود، بهتر است که آن را بیشتر جدی بگیرید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
برخی از مشکلات سرگیجه که باید آن‌ها را جدی گرفت:
۱) سرگیجه‌های مداوم
در بسیاری از مواقع، سرگیجه خیلی سریع رفع می‌شود و یا کلا از بین می‌رود (مانند نوشیدن آب هنگام کم آبی بدن). اما اگر سرگیجه‌تان خوب نشد، می‌تواند علت آن چیز دیگری باشد. سرگیجه مداوم یا طولانی مدت، اغلب نشانه یک بیماری جدی‌تر مربوط به گوش یا میگرن است.
۲) داشتن سرگیجه شدید به طوری که نتوانید کارهای روزمره خود را انجام دهید.
حتی اگر فقط یک بار این اتفاق برایتان بیفتد و سریع هم خوب شود. در هر صورت اگر سرگیجه شما خیلی شدید باشد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. دلیل آن نه تنها می‌تواند بیماری‌های دیگر باشد، بلکه شما را تحت خطر مجروح شدن می‌اندازد.
۳) تجربه علائمی مانند بی‌حسی، ضعف، مشکلات گفتار یا بینایی
سرگیجه در واقع می‌تواند از علایم سکته باشد. اگر احساس خستگی شدید دارید که به طور ناگهانی به شما دست می‌دهد و همچنین علائم سکته مغزی را همزمان احساس می‌کنید (به عنوان مثال ضعف به ویژه در یک طرف بدن، سردرد شدید ناگهانی یا مشکل در صحبت کردن، دیدن یا پیاده‌روی)، شما باید به یک پزشک مراجعه کنید تا آن را درمان کند.